۸ دسامبر ۲۰۲۵ - ویروس روتاویروس عامل اصلی گاستروانتریت (آنفلوآنزای معده) در نوزادان در سراسر جهان است. مرگومیر ناشی از گاستروانتریت در نوزادان از زمان معرفی واکسن روتاویروس به طور قابل توجهی کاهش یافته است. با این حال، یک اثر شگفت انگیز این واکسیناسیون در ماه های اولیه زندگی، کاهش ۱۵درصدی خطر ابتلا به دیابت نوع ۱در کودکان واکسینه شده بود.
آنفلوآنزای معده چیست؟
آنفلوآنزای معده، نوعی عفونت دستگاه گوارش است که توسط ویروس های مختلف از جمله روتاویروس و نوروویروس ایجاد می شود. در بزرگسالان، عفونت روتاویروس اغلب بدون علامت باقی می ماند، اما در نوزادان، کودکان خردسال، سالمندان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف می تواند کشنده باشد.
از آنجایی که درمان خاصی برای آنفلوآنزای معده وجود ندارد، واکسیناسیون بهترین راه پیشگیری از این بیماری است. دو نوع اصلی واکسن روتاویروس وجود دارد: یکی در سه دوز (در دو، چهار و شش ماهگی) و دیگری در دو دوز (در دو و چهار ماهگی). طبق توصیه ی مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها (CDC)، واکسیناسیون باید پیش از هشت ماهگی نوزاد تکمیل شود.
مطالعات نشان داده اند که واکسیناسیون علیه ویروس های آنفلوآنزای معده به طور چشمگیری خطر بیماری شدید و نیاز به بستری را کاهش می دهد. واکسن روتاویروس خطر بستری ناشی از آنفلوآنزای معده را تا ۹۴ درصد و خطر بستری به دلایل دیگر را تا ۳۱ درصد کاهش می دهد.
ارتباط واکسن آنفلوآنزای معده با دیابت نوع ۱
یک مطالعه ی اخیر روی ۱,۴۷۴,۵۳۵ نوزاد نشان داد که در مقایسه با نوزادان واکسینه نشده، نوزادان واکسینه شده با روتاویروس ۳۳ درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۱ در آینده قرار دارند. همچنین مطالعه ای در استرالیا گزارش کرد که پس از آغاز برنامه ی واکسیناسیون روتاویروس در سال ۲۰۰۷، بروز دیابت نوع ۱ تا ۱۴ درصد کاهش یافته است.
برخی مطالعات نشان داده اند که خطر دیابت نوع ۱به ویژه در کودکانی که هر سه دوز واکسن پنج گانه (پنتاوالان) را دریافت کردند، نسبت به کودکانی که تنها دو دوز واکسن تک گانه (مونووالان) را دریافت کردند، کمتر است. واکسن پنج گانه علیه پنج نوع روتاویروس از کودک محافظت می کند، در حالی که واکسن تک گانه تنها علیه یک نوع مؤثر است.
خطر دیابت نوع ۱، در کودکانی که واکسیناسیون را آغاز کرده اما همه ی دوزها را دریافت نکرده بودند، مشابه کودکانی بود که اصلاً علیه روتاویروس واکسینه نشده بودند. همچنین باید توجه داشت که برخی کودکان با وجود دریافت کامل واکسن، همچنان ممکن است به دیابت نوع ۱مبتلا شوند؛ این نشان می دهد که عوامل دیگری نیز در پاتوژنز دیابت نوع 1 نقش دارند.
از سوی دیگر، مطالعات متناقضی نیز وجود دارند که هیچ ارتباطی میان واکسیناسیون روتاویروس و خطر دیابت نوع ۱در کودکی و نوجوانی نیافته اند. در کارآزمایی کارایی و ایمنی روتاویروس (۲۰۰۱تا ۲۰۰۳)، کودکان شرکت کننده واکسن RotaTeq یا دارونما را دریافت کردند. نتایج پرسشنامه ای که در سال ۲۰۱۵ برای والدین ارسال شد نشان داد که شیوع دیابت نوع ۱ در هر دو گروه مشابه بود.
چگونه روتاویروس موجب دیابت نوع ۱می شود؟
اگرچه ارتباط مستقیم علت و معلولی میان واکسیناسیون روتاویروس و دیابت نوع ۱اثبات نشده است، اما آپوپتوز (مرگ برنامه ریزی شده سلولی) سلول های بتای پانکراس ناشی از روتاویروس می تواند عامل مهمی در ایجاد دیابت نوع ۱ باشد. در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، سلول های بتا که مسئول تولید انسولین هستند به درستی عمل نمی کنند و این امر موجب کاهش سطح انسولین خون و اختلال در متابولیسم گلوکز می شود.
علاوه بر این، پپتیدهای روتاویروس دارای توالی های مشابهی با اپی توپ های سلولT در آنتی ژن های خود ایمنی جزایر پانکراس هستند که می تواند خود ایمنی سلول های بتا را تحریک کند. مطالعات نشان داده اند که عفونت روتاویروس با سطح بالای آنتی بادی های خودایمنی جزایر پانکراس در خون مرتبط است و این موضوع به طور قابل توجهی با شروع دیابت نوع ۱ ارتباط دارد.
منبع:
https://www.news-medical.net/health/Does-the-Stomach-Flu-Vaccine-Prevent-Type-I-Diabetes.aspx